Madenciler: Kulaktan dolma bilgilerle madenciliğe vicdansızlık, ülkeye vefasızlık yapılıyor

Dünyada ve Türkiye’de en fazla konuşulan kesimlerin başında gelen madencilik dalında faaliyet gösteren Tüprag, sorumlu ve sürdürülebilir madencilik anlayışını anlatmak ve deneyimletmek için İzmir’deki Efemçukuru Altın Madeni’ne bir basın gezisi düzenledi.

Gazetecilere operasyonu yerinde gösteren, etraf hassasiyetini, teknoloji yatırımlarını, eğitim ve toplumsal sorumluluk projeleri başta olmak üzere bölge halkına verdiği dayanağı yerinde anlatan Tüprag, içinde bulunduğu bölgeyi ekonomik olarak kalkındırmak için kolları sıvamış durumda.

Öyle ki, Efemçukuru Köyü, Tüprag’ın bölgede konumlanmasının akabinde aksine göç alan, kız çocuklarının üniversite okuma oranında üst sıralara çıkan, tarımda çağdaş sistemlerle tanışıp arıcılık, üzüm yetiştiriciliği başta olmak üzere çok sayıda ziraî eseri yetiştirmeye başlayan, bayan istihdamında bölgedeki köyler ortasında müspet ayrışan bir yer haline gelmiş.

Bugüne kadar Türkiye’de 2 milyar doların üzerinde yatırım gerçekleştiren şirket, Türkiye’deki birinci yatırımları olan Kışladağ Altın Madeni’nin faaliyete geçtiği 2006 yılından bu yana devlet hakkı, orman bedeli, kurumlar vergisi ve başka kamu ödemeleri dahil olmak üzere toplam 1,7 milyar dolarlık direkt kamu katkısı sağlamış bulunuyor.

“AKŞAM ÇALIŞANI SAĞ SALİM MESKENİNE GERİ GÖNDEREBİLMEK ÇOK ÖNEMLİ”

Düzenlenen basın toplantısında şirketin sorumlu ve sürdürülebilir madencilik anlayışına ait bilgi veren Tüprag CEO’su Mehmet Yılmaz, dünyada güç ve teknoloji dönüşümü hızlanırken madenlerin artık yalnızca sanayi için bir girdi değil; jeopolitik denklemde, ekonomik bağımsızlıkta ve teknolojik egemenlikte belirleyici bir güç ögesi haline geldiğini söyledi.

Sürdürülebilir ve sorumlu madencilikte kesime öncülük ettiklerine işaret eden Yılmaz, Türkiye’nin madencilik bölümünde büyük bir potansiyel barındırdığına dikkati çekti.

Yılmaz, büsbütün insan ve etraf odaklı bir yaklaşım benimsediklerini vurgulayarak şunları söyledi:

“Ürettiğiniz paha maddi olarak ne olursa olsun, bunun iki temel mevzuda bütünleşmesi gerek. Birincisi iş güvenliği ki çalışanı sağ salim akşam konutuna geri gönderebilmek çok kıymetli. İş güvenliğinin bir kültür haline dönüşmesini sağlamalıyız. Her kaza önlenebilir, bunun hiçbir istisnası yok. Kâfi ki yanlışsız liderlik gösterin, kapsamlı eğitim verin ve uygulamadaki şahsa yanlış işi gördüğü an işi durdurma yetkisi verin. İş güvenliği manasında skoru uygun çalışana ekstra prim veriyoruz, iş kazasına karışmış çalışana bunu vermiyoruz.

İkincisi ise etraf. Etraf konusunda olmazsa olmaz üç ana kuralımız var: su, hava, toprak. Bu üçlü kendi mottomuzun temelini oluşturuyor. Bizim için evvel insan, sonra etraf, sonra madencilik. Çevreyi koruyan bir hayat biçiminin olmazsa olmaz destekçisi madencilik. Şayet yeşil dönüşüme gidecekseniz, güneş paneli üretecekseniz, rüzgar santrali üretecekseniz, batarya yapacaksanız daha fazla madencilik yapmak zorundasınız. Bunu da etraf dostu biçimde yapmak mümkün.”

“ÇIKARDIĞINIZ ESER NE OLURSA OLSUN, ŞAYET O MADENİN ÇIKARTILMASI DOĞAYI KİRLETİP İNSANLARI MUTSUZ EDİYORSA O İŞİ BIRAKIN!”

Havayı, suyu, toprağı, çevreyi koruyarak bu işin yapılabileceğine dair harika örnekler bulunduğunu lisana getiren Yılmaz, bunun dünyada da çok sayıda örneği olduğunu, bu işin Kanada’da ulusal parkların içinde, ABD’de tabiat muhafaza alanlarının içinde yapıldığını anlattı.

Aynı vakitte Türkiye Madenciler Derneği Başkanı olan Yılmaz, dernek olarak bu bahse verdikleri değere işaret ederek artık sürdürülebilir madencilik prensiplerini hayata geçirdiklerini, buna uymayanları üyeliğe almayacaklarını, etraf dostu madencilik yapmanın mümkün olduğunu tüm kamuoyuna göstereceklerini söyledi.

(Eda Topcu/Ensonhaber İktisat Haberleri Müdürü)

“TÜRKİYE’DEKİ EN BÜYÜK HANDİKAP ‘ÇEVRECİ MİSİN, ENDÜSTRİCİ MİSİN? MADENCİ MİSİN, ORMANCI MISIN?’ SORUSU. BUNLARIN BİRLİKTE OLABİLECEĞİNİ ANLAMAMIZ LAZIM”

Yılmaz şöyle devam etti:

Yaşadığınız alanda insanı ve çevreyi memnun tutamıyorsanız, o işi yapmanız mümkün değil. Çıkardığınız eser her neyse, şayet o madenin çıkartılması doğayı kirletip insanları mutsuz ediyorsa o işi bırakın. Türkiye’deki en büyük handikap ‘Çevreci misin, endüstrici misin? Madenci misin, ormancı mısın?’ sorusu. Bunların birlikte olabileceğini anlamamız lazım; ikisini birebir anda yapmak mümkün. Biz Efemçukuru’nda şu ana kadar yaklaşık 300 hektara yakın alanı rehabilite etmiş durumdayız. Bugüne kadar Tüprag işletmelerinde 1 milyon metrekareden fazla alanın rehabilitasyonunu tamamladık. Buradaki kıymetli nokta, doğayı ‘aldığımız üzere bırakma’ taahhüdümüzü faaliyetlerin bitmesini beklemeden hayata geçirebilmemiz.

“GERÇEKTEN UZAK ALGI İDARELERİ YÜZÜNDEN YERALTINDAKİ 3,5 TRİLYON DOLARLIK SERVETİMİZİ ÇIKARAMIYORUZ”

Cumhuriyetin birinci yıllarında madenciliğin GSMH içindeki hissesinin yüzde 20, dünya ortalamasının ise yüzde 7 olduğunu anımsatan Yılmaz, bölüm hissesinin Türkiye’de şu anda yüzde 1’in altında olduğunu lisana getirdi.

Yılmaz, “Yeraltında 3,5 trilyon dolarlık bir servetimiz var lakin şu an hissemiz yüzde 1’in altında. Bu tıp kulaktan dolma, nitekim uzak algı idareleri ile giden bir yaklaşımın sebebi bu. Kulaktan dolma bilgilerle madenciliğe vicdansızlık, ülkeye vefasızlık yapılıyor.” dedi.

“ESKİ FİYATLARA NAZARAN HESAPLADIĞIMIZDA BİLE TÜRKİYE’NİN YER ALTINDA EN AZ 5 BİN TON ALTINI VAR. BU, BUGÜNKÜ ALTIN FİYATLARI İLE 550 MİLYAR DOLAR DEMEK.”

ABD başta olmak üzere tüm dünyada iktidarların bu kesimin ne kadar değerli olduğunu bildikleri için bu işe çok ehemmiyet verdiklerinden bahseden Yılmaz şu değerlendirmede bulundu:

“Bizde de devlet hayli destekliyor lakin toplumsal medya kirliliği, linç geleneği kültür oldu. Bundan ötürü biz Türkiye’de bu algı yüzünden üretebilecekken üretmiyoruz; tüketiyoruz, dolarımızı–dövizimizi dışarıya gönderiyoruz. 90’lı yılların başındaki altın fiyatlarına nazaran yaptığımız modellemeye nazaran şu an yer altında bizim 5 bin ton altın var. Bugünkü fiyatlara nazaran modelleme yapsanız tahminen 10–15 bin tona çıkacak. Fiyat arttıkça ekonomik olarak çıkarılabilir tenör de değişiyor. Eski sayılara nazaran hesapladığınızda bile 5 bin ton altın, bugünkü fiyatlarla 550 milyar dolar demek. Şu an Türkiye olarak yılda 35 ton altın üretiyoruz; bu çok rahat 100 tona çıkabilir. Şu an Avrupa’nın en büyük altın üreticisiyiz; bunu ikiye, üçe katlama bahtımız var. Varken çıkartamıyoruz lakin sebebi anlattığım algılar. Berbat örnekler geçmişte bizi berbat etkiledi fakat şu an durum bu formda değil.”

Yılmaz, sırf kritik minerallerde sağlanacak yüzde 10’luk katma kıymet artışının bile Türkiye iktisadına yıllık 5-7 milyar dolar ek katkı sağlayacağını söyledi.

TÜPRAG’IN MİSYONU: EN YÜKSEK ÇEVRESEL VE TOPLUMSAL STANDARTLARLA ÜRETİM

Yılmaz, madenciliğin birçok vakit sadece çevresel tesirleri üzerinden tartışılsa da pak güce geçiş için önümüzdeki periyotta bugün yapılandan 4 ila 6 kat daha fazla madenciliğe muhtaçlık duyulacağını belirtti.

Bu gerçeğin tahlilinin madenciliği durdurmakta değil; üretimi beşere ve tabiata saygıyı merkeze alan bir anlayışla yürütmekte yattığını vurgulayan Yılmaz şunları ekledi:

Madencilik kelam konusu olduğunda, yıllar içinde oluşmuş önyargıları kırmak kolay değil. Vakit zaman gerçeği yansıtmayan, temelsiz haber ve tezlerle da karşılaşıyoruz. Bu yüzden kelamımızı yalnızca beyanlarla değil, alandaki uygulamalarımızla söylememiz gerektiğinin farkındayız. 2020 yılında hayata geçirdiğimiz Sürdürülebilirlik Entegre İdare Sistemimiz ile çevresel, toplumsal ve yönetişim odaklı (ESG) prensipleri tüm süreçlerimize entegre ettik. Beş genel standart, 52 alt standart ve 367 denetleme hususundan oluşan ayrıntılı bir rehberimiz ve her yıl gerçekleştirdiğimiz iç denetimlerimizle şeffaf raporlama ve memleketler arası standartlarla uyumlu bir anlayış benimsiyoruz.

“EFEMÇUKURU’NDAKİ ALTIN KIZLAR”

Şirketin bölgedeki en büyük toplumsal sorumluluk projesi ise eğitime, bilhassa kız çocuklarının eğitimine verdiği değer ve bayan istihdamını desteklemesi olarak öne çıkıyor.

Mehmet Yılmaz, “Kadın istihdamına çok değer veriyoruz. Şirketimiz için en değerli iki ünitenin, Finans ve Çevre’nin başında bayanlar var. Bulunduğumuz bölgede eğitime, bilhassa kız çocuklarının eğitimine çok kıymet veriyoruz. Taşımalı eğitimdeki servis dayanağı de dahil olmak üzere Efemçukuru Köyü’ndeki her öğrencinin eğitim masraflarını biz karşılıyoruz. Buraya geldiğimizde okumuş kız çocuğu hiç yokken, şu an bu köyde mezun olan 16 üniversite öğrencisinin 13’ü kız öğrenci. Türkiye’nin birinci yeraltı bayan vardiye amiri de burada eğitimine takviye olduğumuz kızlardan biri.” dedi.

Bu çerçevede bayan çalışanlara verilen dayanaklar sonucunda Türkiye’nin birinci yeraltı bayan vardiye amiri Gülsüm Akkaya ve birinci bayan kaya operatörü Yelda Temizci de Tüprag bünyesinde çalışmış “altın kadınlar” olarak öne çıkmış ve verdikleri eğitimlerle şirketteki bayan çalışan sayısının artmasına katkı sağlamışlar.

“Türkiye’deki orman alanlarının yarısında güya madencilik yapılıyor üzere bir algı var; halbuki Türkiye’deki orman alanlarının yalnızca binde 3,08’inde madencilik faaliyeti var.”

“Efemçukuru’nda şu ana kadar yaklaşık 300 hektara yakın bir alanı rehabilite etmiş durumdayız, burayı ziraî üretim alanı yaptık. Bitirdiğimiz yeri çabucak rehabilite ediyoruz. Bölge halkına bu manada hem ek gelir hem de kıymetli bir ziraî model olduk.”

“Taşımalı eğitimdeki servis dayanağı dahil olmak üzere Efemçukuru Köyü’ndeki her öğrencinin eğitim masraflarını karşılıyoruz. Buraya geldiğimizde okumuş kız çocuğu hiç yokken, şu an bu köyde mezun olan 16 üniversite öğrencisinin 13’ü kız öğrenci. Türkiye’nin birinci yeraltı bayan vardiye amiri de burada eğitimine dayanak olduğumuz kızlardan biri.”

“Türkiye’de meydana gelen iş kazalarının yalnızca yüzde 4’ü madencilik kesiminde. Akıllarda Soma faciası kaldı, haklı olarak. Bu yüzden herkes zannediyor ki iş kazasından ölen herkesin tek sebebi madencilik kesimi.”

“Tüprag’ın İzmir’deki Efemçukuru Altın Madeni, şirketin sorumlu madencilik yaklaşımının alandaki en somut örneklerinden biri olarak öne çıkıyor. Efemçukuru Altın Madeni, dünyada 13 ülkede ve 200’ün üzerinde madende uygulanan Toward Sustainable Mining (TSM) programı kapsamında verilen ‘Sürdürülebilir Madencilik Bronz Liderlik Ödülü’nü almaya hak kazandı.”