Bayanlar Daha Çok Ziyan Görebilir: Birleşmiş Milletler’den Yapay Zeka Hakkında Korkutan İhtar

Yapay zeka modellerinin benimsenmesinin yıllar değil, aylar içinde gerçekleştiğini vurgulayan rapor, birçok ülkenin teknolojinin yararlarını yakalamak için gereken altyapı, marifet ve yönetişim sistemlerinden mahrum olduğunu belirtiyor. BM Kalkınma Programı’nın Asya-Pasifik başekonomisti Philip Schellekens, YZ çağının temel fay sınırının ‘kapasite’ olduğunu söz ediyor.

Dünya nüfusunun yarısından fazlasına konut sahipliği yapan ve gelir ile hayat beklentisi farklarının en geniş olduğu Asya-Pasifik bölgesi, bu dinamikler için bir ‘sıfır noktası’ fonksiyonu görüyor. Bölge, global YZ kullanıcılarının yarısından fazlasına sahip olsa da, bölge insanlarının yalnızca %14’ü etkin olarak YZ araçlarını kullanırken, 3,7 milyar kişi bu araçlardan uzak kalıyor. Ayrıyeten nüfusun dörtte biri hala çevrimdışı durumda.

Yapay zekanın bölgedeki yıllık GSYH büyümesini yaklaşık 2 yüzde puan artırma potansiyeli bulunmasına rağmen, yaklaşık 1,3 milyar emekçi kayıt dışı istihdamda, 770 milyon bayan işgücünün dışında ve 200 milyon kişi çok yoksulluk içinde yaşıyor.

Kadınların yaptığı işlerin otomasyona maruz kalma oranı, erkeklere nazaran neredeyse iki kat daha yüksek. Bilhassa mesleklerinin erken etaplarındaki (22-25 yaş) gençlerin istihdamı, yapay zekaya yüksek maruziyeti olan rollerde şimdiden azalma gösteriyor.

Rapora nazaran yapay zeka sistemleri, eğitim bilgilerindeki eksiklikler nedeniyle kırsal ve yerli topluluklara karşı önyargı üretme riski taşıyor. Örneğin, yüklü olarak kentli erkek borçluların bilgileriyle eğitilen AI dayanaklı kredi modelleri, bayan girişimcileri ve kırsal çiftçileri yanlışlı biçimde “yüksek riskli” olarak kıymetlendirerek onların finansal fırsatlardan dışlanmasına yol açabiliyor.

UNDP Asya-Pasifik bölge yöneticisi Kanni Wignaraja, ‘AI baş döndürücü bir süratle ilerliyor ve birçok ülke hala başlangıç çizgisinde’ diyerek, artan YZ eşitsizliklerinin kaçınılmaz bir durum olmadığını ve yanlışsız adımlarla bu uçurumun kapanabileceğini belirtiyor.