Çin’in kritik maden atağı global istikrarları değiştirecek

Kritik minerallerin üretimi ve işlenmesinde öne çıkan ülkeler, artan global talep karşısında kesimde giderek daha belirleyici hale geliyor.

Bu durum, tedarik zincirlerinde hem monopolleşme baskısını hem de bağımlılık riskini yükseltiyor.

Uzmanlar, kritik mineraller ve ender toprak elementleri üzerindeki rekabetin önümüzdeki 3-5 yıl içinde yeni ve sert ticaret çatışmalarını tetikleyebileceğini vurguluyor.

ÇİN MERKEZLİ ÜRETİM, GLOBAL DENGEYİ TEKRAR ŞEKİLLENDİRİYOR

İtalyan güç şirketi Eni’nin Dünya Güç Görünümü raporuna nazaran, kobalt, lityum, nikel, manganez ve grafit üzere kritik mineraller, pil ve batarya üretimi için vazgeçilmez ham hususlar ortasında yer alırken bu kaynakların çıkarılması ise hudutlu sayıdaki ülkede ağırlaşıyor.

– Rapora nazaran, grafit üretiminin yüzde 78’i Çin’de, kobaltın yüzde 76’sı Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde ve nikelin yüzde 60’ından fazlası da Endonezya’da üretiliyor.

– Kritik minerallerde olduğu üzere ender toprak elementlerinin üretimi de belli ülkelerde ağırlaşıyor. Az toprak elementlerinin yaklaşık yüzde 40’ı ve global üretimin yüzde 69’u Çin’de bulunuyor. Bu sayılar Çin’i ender toprak elementleri üretiminde tepeye taşıyor.

Öte yandan, kritik minerallerin muhakkak ülkelerde öne çıkması arz güvenliği açısından değerli riskler oluştururken, piyasa rekabeti de zayıflatıyor.

Ayrıca artan taleple birlikte monopolleşme kritik ham hususun fiyatlarında keskin yükselişlere de yol açıyor. Kelam konusu durum stratejik kırılganlık yaratırken güç savaşlarında yeni cehpeler oluşuyor.

ÇİN’İN KRİTİK MİNERAL MONOPOLÜ

Türkiye Madenciler Derneği Etraf Koordinatörü Caner Zanbak, Çin’in son 20-25 yılda kritik mineral madenciliği ve sürece alanında büyük ilerleme kaydederek yeşil güç ve ileri teknoloji tedarik zincirinde belirleyici güç haline geldiğini söyledi.

Çin’in son ender toprak elementleri ihracatı ile bunların üretim teknolojileri ve ekipmanlarında daha sıkı kısıtlamalar uyguladığını anlatan Zanbak, global güç olmak için büyük ataklar yapan  Çin’in bu atakların global jeopolitik bağımlılık riski yarattığına dikkat çekti. 

3-5 YIL İÇİNDE BÜYÜK TİCARET SAVAŞLARI YAŞANACAK

Zanbak, kobalt, grafit ve nikel dışındaki mineral cevherlerinin belli ülkelerde ağırlaşmasının, bu ülkeleri ABD, Avrupa Birliği, Japonya ve Güney Kore üzere global iktisatların esas aktörleri için odak noktası haline getirdiğini ve kelam konusu kaynaklara sahip ülkelerin katma bedelli ham husus üretiminin kendi sonları içinde yapılmasını sağlamak emeliyle uyguladığı ihracat siyasetleri ile iç siyasi istikrarsızlıkların kritik minerallerin arz güvenliğini tehdit ettiğini söyledi.

Bu çeşit tehditlerin global ekonomik rekabet içinde yer alan ülkelerin yeşil güç üretimi, güç depolama ve ileri teknolojili eser maksatlarında değerli belirsizliklere ve sapmalara yol açtığının altını çizen Zanbak, “İlerleyen 3-5 yıl, ham husus tedarik riskleri nedeniyle dünya kıymetli ticaret savaşlarına sahne olacaktır.” sözünü kullandı.

KRİTİK MİNERALLER KONUSUNDA STRATEJİK PAYDAŞLIKLAR ARTIYOR

Zanbak, büyük iktisatların, kritik mineral arz güvenliğini korumak için bu cevherlere sahip ülkelerle stratejik paydaşlıklar kurmaya ve ham unsur stoklamaya başladığını lisana getirdi.

Ülkelerin gereksinim duydukları ham hususları temin etmekte zorlanabileceğine işaret eden Zanbak, “Bu nedenle Türkiye üzere gelişmekte olan ülkelerin ekonomik kalkınma planlarında imalat endüstrisinin muhtaçlıklarını hakikat belirlemeleri, gerekli ham husus kaynaklarını geliştirmeleri ve tedarik riskini azaltacak temin stratejileri uygulamaları gerekir.” değerlendirmesinde bulundu.

Zanbak, yeşil güç üretimi, güç depolama ve bilhassa savunma endüstrisine yönelik gelişmeler ışığında, gelişmiş ülkelerin kritik ham husus listelerinin Türkiye için de geçerli olduğunu vurgulayarak, “Jeolojik kaynak ve mineral çeşitliliği açısından varlıklı olan Türkiye’de, hazırlanmakta olan ekonomik gelişme ve ham husus temin hareket planlarının daha süratli bir biçimde uygulamaya konulmasında fayda vardır.” dedi.