Hakan Fidan: Suriyeli olmayan ögelerin SDG’den çıkarılmasını istiyoruz

Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Katar’ın başşehri Doha’da düzenlenen 23. Doha Forumu’na katıldı.

Bakan Fidan, forum kapsamında, ‘Newsmaker Interview’ başlıklı oturumda The Guardian gazetesi diplomasi editörü Patrick Wintour’un sorularını cevapladı.

Fidan, Suriye ile ilgili söylenecek çok şeyin olduğunu, Suriye’nin kendileri için her vakit çok kıymetli bir ülke olduğunu, Suriye ve Irak’ta her ne olursa olsun bu olanların tesirlerinin derhal Türkiye’de görüldüğünü söyledi.

“ESAD REJİMİNDEN KAÇAN MİLYONLARCA BEŞERE KAPILARIMIZI AÇTIK”

Suriye’de patlak veren olayların, emniyet, güvenlik, mülteci krizi, iktisat, hudut meseleleri açısından ve pek çok bakımdan Türkiye üzerinde çok büyük bir tesirinin olduğunu aktaran Fidan, şöyle devam etti:

Türkiye belli yükleri taşıyabilecek bir ülke. Lakin Suriye’de insanlık trajedisi gerçekleşti. Bu bizim için dayanılmaz.

İşte bu nedenle Cumhurbaşkanımız Sayın Erdoğan bir açık kapı siyaseti benimsedi. Esad rejiminden kaçan milyonlarca insan, meskenlerini yurtlarını terk ederek kaçan beşere kapılarımızı açtı.

“SURİYE MUHALEFETİNE DAYANAK KONUSUNDA KATAR VE TÜRKİYE YALNIZ BIRAKILDI”

Suriye rejimine İranlılar, Ruslar çok büyük takviye verdiler. 2016’lar, 17’ler çok güç yıllardı ve artık memleketler arası toplum Suriye’deki muhalefete takviye vermeyi bıraktı.

Suriye muhalefetine takviye konusunda Katar ve Türkiye yalnız bırakıldı zira Amerikalılar ve Batı, kimi çevrelerden tavsiye alıp Suriye’deki muhalefetlerine PKK’ya yardım etme tavsiyesi almışlardı.

“SURİYELİ OLMAYAN ÖGELERİN SDG’DEN ÇIKARILMASINI İSTİYORUZ”

Fidan, Suriye’de SDG ismini kullanan terör örgütü PKK/YPG’nin Suriye ordusuna entegrasyonu ile ilgili soruyu yanıtladı.

Türkiye’nin SDG’den ne istediğini açık bir halde tabir ettiğini hatırlatan Fidan, Şam hükümetinin de SDG’den beklentilerini açık bir biçimde lisana getirdiğini söyledi.

Fidan, kendileri açısından bu bahiste çok kıymetli birkaç konunun olduğunu belirterek, şunları söyledi:

Suriye hükümeti ve SDG kendi ortalarında bir mutabakat yapabilirler zira Suriye hükümeti hâkim bir hükümettir.

Kendi mutabakatlarını yapabilir lakin PKK kelam konusu olduğunda SDG içerisinde birtakım ögelerin bulunduğunu biliyoruz ve tek maksatlarının Türkiye’ye karşı gayret yürütmek olduğunu biliyoruz.

Dolayısıyla Suriyeli olmayan ögelerin SDG’den çıkarılmasını istiyoruz. Irak’tan, İran’dan, Türkiye’den katılan ögelerin derhal ayrılmasını istiyoruz. Bu hoş bir başlangıç olur.

“TÜRKİYE’NİN ÇIKARLARININ AKSİ TARAFINDAKİ TÜM ÖGELER ÇIKARILMALI”

İkincisi ise Türkiye’nin çıkarlarının ve güvenliğinin aksi tarafında konuşlandırılmış bütün ögelerin çıkarılması gerekiyor. Doğal daha büyük çaplı ve daha teknik değerlendirmeler, görüşmeler yapılacaktır Şam’da.

Zira kolay bir süreçten bahsetmiyoruz. 50-60 bin kişilik ünitelerin yeni oluşturulan bir orduya dahil edilmesi sürecinden bahsediyoruz. Bu sürecin uygun niyetle yürütülmesi gerekir.

SDG’nin yalnızca prosedürel, sembolik bir süreç peşinde ve dünyanın geri kalanına entegrasyon sürecine katıldıkları izlenimini uyandırmayı amaçlayıp gerçekçi somut adımlar atmadıklarında bunun inandırıcı olmayacağına dikkati çeken Fidan, bu nedenle kendilerinin her iki taraftan gerçek bir angajman beklediklerini vurguladı.

“ÖCALAN’IN SURİYE’DE BİR ROL OYNAYABİLECEĞİNİ DÜŞÜNÜYORUM”

Fidan, Abdullah Öcalan ile yapılan görüşmelerin bu entegrasyon sürecinde rol oynayıp-oynamayacağı sorusuna ait ise şu değerlendirmelerde bulundu:

Bir rol oynayabilir. 2009-13 yılları ortasında MİT Başkanlığı vazifesini yürütürken PKK başkan takımıyla angajmanlarım oldu. Görüşmelerim oldu, muhakkak bir noktaya varmaya çalıştık. Temelinde bir ortak anlayışa ulaşmaya çok yaklaştık.

Aslında ulaştık da lakin PKK terk etti bu ortak anlayışı, Suriye sebebiyle ve Öcalan da üzerine mutabık kalınan bu mutabakattan PKK’nın yüz çevirmesi karşısında ne yapacak ona bakmak lazım.

Bu geçmişte kaldı her halükarda. Fakat tarih tekerrürden ibaret biliyorsunuz. Bilhassa Suriye’de bir rol oynayabileceğini düşünüyorum. Lakin bir rol oynamak ister mi, yoksa bunu bir kaldıraç olarak mı kullanmak isteyecek? Bilmiyoruz.

“İSRAİLLİLER’İN ATEŞKES İHLALLERİ TARİF EDİLEMEZ DÜZEYDE”

ABD Başkanı Donald Trump’ın İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’dan Gazze’deki İsrail ordusu birliklerini geri çekmesini isteyip istemeyeceği sorusunu cevaplayan Fidan, Trump’ın Netanyahu ile çok kapsamlı bir telefon görüşmesi gerçekleştirmesi gerektiğini, Orta Doğu’da barışın öncülüğünü yapan ve bu sürecin sahibinin de Trump hükümeti olduğunu ve onlardan çok beklentilerinin olduğunu aktardı.

Fidan, şunları söyledi:

“Sağlanmış olan ateşkes başarısızlığa uğrayabilir. İsrailler tarafından gerçekleştirilen ateşkes ihlallerinin nitekim tanım edilemez seviyede olduğunu söylemek gerekiyor ve bu süreç durma noktasına neredeyse gelmek üzere. İşte bu nedenle Lider Trump, Netanyahu’yla ayrıntılı bir görüşme gerçekleşecektir.”

“NETANYAHU MEMLEKETLER ARASI İSTİKRAR GÜCÜ’NDE TÜRK BİRLİKLERİNİ GÖRMEK İSTEMİYOR”

Netanyahu’nun Gazze için kurulacak Milletlerarası İstikrar Gücü’nde Türk birliklerini görmek istemediğini ve bunu gizlemediğini belirten Fidan, bu hususta Mısır ve İsrail’in Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Kurulu kararı gereği danışılması gereken ülkeler ortasında olduğunu söyledi.

Sunucunun, “Başka ülkeler de Türkiye olmazsa biz bu güce katılmayız dediler” tabirine ait değerlendirmelerde bulunan Fidan, Memleketler arası İstikrar Gücü’nün bir modülü olmaları halinde bölgede kolaylaştırıcı bir rol oynayabileceklerini belirterek, şu sözleri kullandı:

“Meşruiyetlerini arttırabiliriz ve halkın dayanağını de alacağız. Endonezya, Azerbaycan, öbür Müslüman Arap ülkelerle de yakın çalışıyoruz. Onlar da bu türlü bir tablo görmek istiyor. Yani kendileri birlik gönderebilmek için Türkiye’nin varlığını istiyorlar.”

“GAZZE VE İSRAİL BİRBİRLERİ İÇİN BİR TEHDİT OLMAMALI”

Fidan, Milletlerarası İstikrar Gücü konusunda gerçekçi davranılması gerektiğini, en başta muhtaçlık duyulan şeyin İsraillerle Filistinler ortasındaki savaşı durdurmak olduğunu, bu nedenle Memleketler arası İstikrar Gücü varlığına gereksinimlerinin olduğunu söyledi.

İsrailler ve Filistinlilerin birbirlerine saldırmamalarını istediklerini vurgulayan Fidan, şunları kaydetti:

Öncelikli olarak savaşı durdurmanın yolu bu diye düşünüyoruz. Tekrar çatışmanın başlamasının önüne geçmenin yolu bu diye düşünüyoruz. Ancak Memleketler arası İstikrar Gücü’nden şu ana kadar İsrail güvenlik güçleri tarafından tamamlanmamış bir vazifenin de tamamlanmasını bekliyoruz, aslında barış planında diğer kararlar de var.

Bu kararlar Gazze’deki güvenlik, emniyet güçleri, misyon ve sorumluluklarla alakalı. Bu iki güç bu iki tarafı birbirinden ayırabilirsek lakin başka problemleri Gazze içindeki öteki problemleri ele alabiliriz. İsrail bir tehdit olmamalı Gazze açısından, Gazze’de İsrail için bir tehdit olmamalı.

Dolayısıyla Filistin yönetimini rayına sokmalıyız. Emniyet güçlerini rayına sokmamız gerekiyor. İdari komitesine iştiraki rayına sokmamız gerekiyor. Tıpkı vakitte en değerlisi barış heyetini işletebilmemiz gerekiyor.

“FİLİSTİN’DE OLAĞAN BİR HAYATIN TESİS EDİLMESİ GEREKİYOR”

Fidan, Hamas’ın beklentilerine ait soruya, “Silahsızlanma sürecin birinci adımı olamaz. Her şeyi olması gereken sırayla yapmamız gerekiyor. Gerçekçi olmalıyız. Bir sorunu gizlemek ya da göz gerisi etmek değil bu. Başarılı olmak istiyorsak gerçekçi olmalıyız.” şeklinde karşılık verdi.

Öncelikli olarak Milletlerarası İstikrar Gücü’nün (ISF) konuşlandırılması gerektiğini söyleyen Fidan, şöyle devam etti:

“Filistin’in emniyet güçlerinin inşa edilmesi gerekiyor ve basamaklı olarak idareyi ele almamız gerekiyor. Yani bu polislik vazifesini, emniyet misyonunu Hamas’tan almamız gerekiyor ki insani yardım rahat bir biçimde Gazze’ye akabilsin.”

Fidan, Filistin’de olağan bir hayatın tesis edilmesi gerektiğine işaret ederek, “İnsanlara umut vermemiz gerekiyor ki bu transfer işini, misyon transferi işini görüşebilelim.” tabirlerini kullandı.

ISF’nin evvelki senaryolardan farklı olarak var olacağını vurgulayan Fidan, şöyle konuştu:

Yani Hamas haricinde etkin bir polis kuvveti olacak. En kıymetlisi bölge ülkeleri, Şarm El Pir’de imza atan, Barış Deklarasyonu’nu yapan Katar, Mısır, Türkiye üzere ülkeler, Arap Ligi üyesi ülkeler, İslam İşbirliği Teşkilatı ülkeleri şu ya da bu halde harfiyen bu muahedenin uygulanmasını sağlamak durumundalar. Hamas ya da Filistin’in rastgele bir fonksiyonu bu barış planının uygulanmasından sapmaya gidemez.

“ABD, VAKTİNDE MÜDAHALE ETMEZSE İVME KAYBI YAŞANIR”

Fidan, ISF’in ivme kaybetmesi riski’ üzerine sorulan soruya şu karşılığı verdi:

ABD tarafındaki bireyler Gazze’de arabuluculuk yapıyorlar. Tıpkı vakitte Ukrayna-Rusya ortasında da arabuluculuk yapıyorlar tıpkı bireyler. Gündemleri yoğun ancak (ABD Başkanı Donald Trump’ın Özel Temsilcisi) Steve Witkoff’la temas halindeyim. Öteki dostlarımızla (ABD Dışişleri Bakanı) Marco Rubio ile temas halindeyim. Halihazırda sorunun tartısının farkındalar. Vaktinde müdahale etmeleri gerektiğini biliyorlar ki ikinci kademeye geçilebilsin. Aksi takdirde ivme kaybı yaşanır. Zira Hamas kendilerinden talep edilenleri neredeyse büsbütün yerine getirdi. Rehinelerin ve rehinelerin naaşlarının teslim edilmesiyle ilgili olarak tek bir naaş eksik var.

“HİÇ KİMSE İSRAİL’İ DURDURAMIYOR ÜZERE GÖRÜNÜYOR”

Fidan, İsrail-Filistin ortasında 10 Ekim’de sağlanan ateşkeste Türkiye’nin garantör değil üç ülkeyle birlikte ‘imzacı’ olduğunu söyleyerek, şöyle devam etti:

Barış planına imza attık Katar ve Mısır’la birlikte. Biz garantör olmakta bir sakınca görmüyoruz.

Garantörlük sorumluluklarını taşımakta bir sakınca görmüyoruz. Her gün ihlallerin yaşanması, bu barış sürecinde, ateşkes sürecinde ateşkesin her an durabileceği, sona erebileceği manasına gelebilir.

Çünkü hiç kimse İsrail’i durduramıyor üzere görünüyor ve tam olarak savaşın başından bu yana yaşadığımız sorun de bu.

Fidan, alanda muteber bir düzenek olmadıkça ‘hiç kimsenin güç kaldıracını İsrail’e karşı kullanamadığına’ dikkati çekerek, “Sadece ABD İsrail’i durdurabildi. Ve yalnızca muhakkak sayıda ülke bir ortaya gelerek Amerikan hükümetini ikna edebildi. Bir zincirleme tepki yaşandı. Biz Amerikalılarla konuştuk ve onlar sorunun yükünü kabul ettiler.” yorumunda bulundu.

Bakan Fidan, dedi.

“İSRAİLLİLER İÇİN AZAP BİR İNTİKAM EYLEMİ”

Binlerce bayan ve erkek mahkumun İsrail’in azabına maruz kaldığını belirten Fidan, “Uluslararası toplum olarak bu bahiste bir şeyler yapmamız gerekiyor.” diye konuştu.

Fidan, bunun bir insanlık trajedisi olduğuna işaret ederek, şu değerlendirmede bulundu:

Ne yazık ki gereksinim olduğu kadar dikkat çevrilmiyor bu bahse. Zira azap burada sistematik hale gelmiş. Zira İsrailliler için bu bir intikam hareketi.

Filistinli mahkumlara hapishanede azap etmek bir intikam aracı. Bütün bunları ifşa ediyor beşerler. Vicdanları razı gelmiyor bu yaşananlara. Biz lakin bu sayede sistematik olduğunu anlayabiliyoruz azabın.

“FİLİSTİN DAVASI YER KAZANIYOR”

Uluslararası toplumun İsrail’in azaplarını durduramadığını lakin yapılabilecek öbür şeyler olduğunu lisana getiren Fidan, şunları söyledi:

“Son yıllarda bunu başarmaya çalışıyoruz. Bütün başkentlerde insanları, gençleri, İsrail aksisi, İsrail’in soykırımına karşı protestolarda görüyorsunuz. Filistin’i bir devlet olarak tanıyan ülkelerin sayısı artıyor. Filistin davası taban kazanıyor. Fakat birebir vakitte şiddetin dozu da artıyor. Bence Sayın Netanyahu, İsrail’in geleceğine çok makus ziyanlar veriyor. İsrail devletine çok berbat ziyan veriyor.”

“TİCARET YOLLARININ GAYE ALINMASINI İSTEMİYORUZ”

Fidan, Karadeniz’de memleketler arası sularda seyreden gemilere düzenlenen ataklarla ilgili hem Ukrayna hem de Rusya tarafıyla görüştüklerine işaret ederek, şöyle konuştu:

Bizim için çok hassas bir konu. Ticaret yollarının amaç alınmasını istemiyoruz. Ticaret gemilerinin vurulmasını istemiyoruz. En baştan beri bizde korku uyandıran konulardan biriydi. Bu, savaşın tırmanması manasına geliyor hem coğrafik manada hem de metodoloji çeşitlenmesi manasında.

“NATO ETRAFLARINDAKİ TARTIŞMALARIN BENİ ETKİLEMESİNE MÜSAADE VERMİYORUM”

Bakan Fidan, ABD’de Lider Donald Trump imzasıyla yayımlanan ulusal güvenlik stratejisinde ‘en geç birkaç on yıl içinde kimi NATO üyelerinin çoğunluğunun Avrupalı olmaması hayli olası’ değerlendirmesine ait, şu görüşü paylaştı:

“NATO etraflarındaki tartışmaların beni etkilemesine müsaade vermiyorum. Zira NATO komitesinde AB ve AB dışı NATO üyeleri tartışması yürütülüyor. Artık NATO etraflarında aslında var olan bir tartışma bu. Avrupa Birliği’nin daima kendi güvenlik mimarisini inşa etmesinden bahsediyoruz. Lakin NATO var alışılmış bir yandan. NATO olduğu için de ‘Ayrı bir güvenlik mimarisine gereksinim yok.’ deniliyor. Bu tartışmanın özü aslında bu tabir.”

“HER GEÇEN GÜN DOHA FORUMU’NUN DAHA DA GELİŞTİĞİNİ GÖRÜYORUM”

Fidan, 23. Doha Forumu kapsamında, basına açıklamalarda da bulundu.

Yıllardır bu foruma katıldığını lisana getiren Fidan, şunları söyledi:

“Her geçen gün Doha Forumu’nun biraz daha ileri gittiğini, daha da geliştiğini görüyorum. Bu yıl bütün yıllara göre daha kıymetli bir hale geldi. Zira Katar bizim kardeşimiz olduğu için de gurur duyuyorum bunu ayrıyeten söylemekten. Katar yalnızca bölgesel bir arabulucu değil, artık global bir arabulucu oldu. Afrika’da, Güney Amerika’da çatışmaların tahlilinde, son bulmasında büyük bir rol oynuyor.”

Fidan, forumun, hem dünyadaki sorunları bir ortaya getirmek hem de başta Filistin, Suriye olmak üzere bölgesel meseleleri gündeme getirmek açısından olağanüstü değerli olduğuna dikkati çekerek, “Burada bulunmaktan büyük bir memnuniyet duyuyorum.” dedi.

“KATAR VE TÜRKİYE ORTASINDA ÇOK YOĞUN BİR İŞ BİRLİĞİ VAR”

Türkiye ve Katar’ın bölgedeki arabuluculuk faaliyetleri için ağır biçimde çalıştığını belirten Fidan, Katar’ı, bölgedeki çatışmaların durması için yıllardır gösterdiği faaliyet için tebrik etmek gerektiğini vurguladı.

Fidan, Türkiye-Katar alakalarının sarsılmaz bağlara sahip olduğunu söyleyerek, şunları kaydetti:

“Cumhurbaşkanımız (Recep Tayyip Erdoğan) ile Sayın Emir (Katar Emiri Pir Temim bin Hamed Al Sani) ortasındaki kardeşlik, liderlik alakası örnek bir alaka. Bizler bu itimat bağlantısının altında hakikaten çok kıymetli başarılara daima bir arada imza atıyoruz. İki ülke ortasında bugün bölgede çok yoğun bir iş birliği var. Birçok alanda olağan bu cereyan ediyor. Bilhassa yatırım, iktisat, teknoloji, eğitim, güvenlik, savunma, bütün bu alanlarda ciddi bir iş birliği var. Gelecekte de biz bu iş birliğini çok daha ileri taşıyacağız.”

“GAZZE’DE İSTİKRAR GÜCÜ’NÜN HAYATA GEÇMESİ GEREKİYOR”

Fidan, Gazze Barış Planı ile ilgili olarak, şu sözleri kullandı:

Özellikle hem barış planında hem de BM’den (Birleşmiş Milletler) geçen Güvenlik Kurulu kararında aşikâr başlı dört tane aslında temel organ vardı. Bunlardan birincisi, ikinci kademede idarenin Filistinlilerden oluşacak bir komiteye teslimiydi. Hamas onu yapmaya hazır.

Bir polis gücünün oluşturulması, Gazze’deki polis muhtaçlığını karşılamak için. Öbür taraftan Barış Heyetinin hayata geçmesi gerekiyor ve Barış Konseyi’ne bağlı olarak da İstikrar Gücü’nün hayata geçmesi gerekiyor.

“İSRAİL’İN ATEŞKES İHLALİ YAPTIĞINI VE YARDIMLARIN GEÇİŞİNİ ENGELLEDİĞİNİ GÖRÜYORUZ”

Tüm bunların hayata geçmesi için çalışmaların kesintisiz devam etmesi gerektiğini anlatan Fidan, “Şu anda alanda birtakım problemler var. Bilhassa İsrail’in günlük yüksek ölçüde ateşkes ihlali yaptığını görüyoruz. Kelam verdiği, içeriye girmesi gereken yardımların da gerektiği ölçüde ve halde girmesine müsaade vermediğini görüyoruz.” diye konuştu.

Fidan, Türkiye’nin Filistin’e her türlü katkıyı vermeye hazır olduğunun altını çizerek, “Buna ISF’ye asker göndermek de dahil. Burada ilgili tarafların tavrı, yaklaşımı ve konsensüsü kıymetli. Bu da dikkate almamız gereken bir konu. Şimdilik görüşmeleri yakından takip ediyoruz.” dedi.

“TÜRKİYE İLE SURİYE’NİN İŞ BİRLİĞİ DEVAM EDİYOR”

Türkiye’nin Suriye hükümetiyle iş birliğinin devam ettiğini vurgulayan Fidan, şunları kaydetti:

Sadece biz değil bölge ülkeleri, birebir vakitte milletlerarası toplum da Suriye’ye elinden gelen yardımı yapıyor ve yardım yapmaya da devam edeceğiz. Burada en büyük ıstırabımız yani bölgede İsrail yayılmacılığının Suriye’ye olan tesiri öteki ülkelere olduğu üzere, o büyük bir risk teşkil etmekte.

Fidan, ekonomik, güvenlik, ticari olarak bütün alanlarda Suriye ile işbirliğinin geliştirilmesine devam edileceğini belirterek, Suriye’nin aşması gereken birtakım meselelerin el birliğiyle aşılacağını umduğunu söyledi.