TCMB Başkanı Fatih Karahan: Enflasyon bir virüs üzere

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Başkanı Fatih Karahan, enflasyonda kesin maksada ulaşma konusunda kuşku duymadıklarını belirterek, “Enflasyon aslında bir virüs üzeredir. Bedende uzun mühlet kalınca onu def etmek zorlaşır. Biraz daha uzun mühlet alabilir fakat biz hakikat bir reçete uyguluyoruz. Bugüne kadar da hayli olumlu sonuçları aldık. Yalnızca reçetenin tesir etme vakti bünyeden bünyeye değişebiliyor.” dedi.

TCMB Başkanı Karahan, para politikası ve makroekonomik görünüm hakkında, bankanın ABD merkezli X şirketinin toplumsal medya platformundaki hesabından yaptığı canlı yayında, mevcut durumda talep şartlarının dezenflasyonla uyumlu olduğunu bildirerek, “Son periyotta dezenflasyonda bir yavaşlama var lakin bu olsa da alacağımız önlemlerle, atacağımız adımlarla para siyasetinin sıkılığını tekrar kalibre ederek enflasyonun amaçlarımızla uyumlu formda düşmesi için elimizden geleni yapacağız.” dedi.

Artık bağlantısı bir adım öteye taşımaya karar verdiklerini vurgulayan Karahan, bu sene öncelikle çeşitli kentleri gezdiklerini ve bu vilayetlerdeki sanayi, ticaret odaları, esnaf ve sivil toplum kuruluşlarıyla bir ortaya gelmeye çaba ettiklerini söyledi. Karahan, bu toplantılarda onlara nereye varmak istedikleri hakkında bilgi verdiklerini kaydetti.

Karahan, Merkez Bankası olarak makro finansal istikrar açısından 3 öncelikli emellerinin bulunduğunu belirterek, bunların rezerv durumunu düzeltmek, Kur Muhafazalı Mevduat (KKM) bakiyesini aşağı çekmek ve dezenflasyonu tesis ederek enflasyonu tek haneli sayılara getirmek olduğunu kaydetti. Bu gaye doğrultusunda öncelikle sıkı para siyasetini tesis ettiklerinin altını çizen Karahan, şu değerlendirmeleri yaptı:

Burada sıkı para siyasetinin tesiri birinci olarak rezervlerde görüldü. Bunu daha nispeten daha süratli olarak gördük. Bu süreçte baktığımızda brüt rezervlerimizde şu ana kadar 80 milyar doların üzerinde bir artış kaydettik. Rezervlerimize net olarak da bakıyoruz. Yani yükümlülüklerimizi düşerek de baktığımızda aslında çok daha büyük bir düzgünleşme kelam konusu. Burada neredeyse 120 milyar doları bulan bir güzelleşme kelam konusu.

Rezerv artışına dikkati çeken Karahan, bu artışın çok büyük bir kısmının yurt içi kaynaklı olduğunu söyledi.

Türk lirasına inancın tekrar tesis edilmesiyle birlikte vatandaşların dövizlerini bozdurduğunu kaydeden Karahan, “Bu bozdurulan dövizleri de Merkez Bankası rezervlerimizle biriktirdik ve böylelikle rezerv konumumuzu düzeltmiş olduk.” dedi.

Karahan, KKM’de de büyük aralık kat edildiğine dikkati çekerek, yaklaşık 140 milyar doları aşan bakiyenin şu anda 600 milyon dolar civarına indiğini belirtti. Fiyat istikrarı konusunu da değinen Karahan, yüksek enflasyonun vatandaşlar için bir refah kaybına sebep olduğunu söyledi.

“TALEPTEKİ DENGELENME ENFLASYONUN GERİLEMESİNE KATKI SAĞLADI”

Karahan, öncelikle tek haneli enflasyona iniş ve daha sonra yüzde 5’te enflasyonu sabitlemeyi hedeflediklerini bildirdi.

Bugüne kadar aslında enflasyondaki yavaşlamada siyaset tesirinin çok net olduğunu lisana getiren Karahan, enflasyonu aldıkları önlemlerle yüzde 75’te sınırladıklarını söyledi.

Karahan, enflasyonu düşürerek şu anda yüzde 33’ün altına indirdiklerini söz ederek, talepteki dengelenmenin bu sürece katkı sağladığını kaydetti. Bu dengelenmenin ve olağanlaşmanın, fiyatlar üzerindeki baskıları bir nebze hafiflettiğine dikkati çeken Karahan, Türk lirasındaki gerçek pahalanmanın de enflasyonun yavaşlamasını sağlayan ögelerden olduğunu belirtti.

Karahan, beklentilerden yakın periyotta daha çok takviye almayı istediklerini söyleyerek, “Son periyotta dezenflasyonda bir yavaşlama var ancak bu olsa da alacağımız önlemlerle, atacağımız adımlarla para siyasetinin sıkılığını tekrar kalibre ederek enflasyonun amaçlarımızla uyumlu halde düşmesi için elimizden geleni yapacağız.” dedi.

Merkez Bankası rezervlerinin güçlü olmasının inanç sağladığına işaret eden Karahan, kur konusunda beklenen oynaklıkların önemli manada azaldığını anlattı.

“DOĞRU REÇETE UYGULADIĞIMIZ İÇİN SONUÇ ALACAĞIMIZI DÜŞÜNÜYORUZ”

TCMB Başkanı Karahan, enflasyonda nihai amaca ulaşma konusunda kuşku duymadıklarını belirterek, “Enflasyon aslında bir virüs üzeredir. Bedende uzun mühlet kalınca onu def etmek zorlaşır. Biraz daha uzun müddet alabilir. Fakat biz gerçek bir reçete uyguluyoruz. Bugüne kadar da oldukça olumlu sonuçları aldık. Yalnızca reçetenin tesir etme vakti bünyeden bünyeye değişebiliyor.” dedi.

Türkiye’de 2000’lerin başındaki dezenflasyon serüvenine bakıldığında, orada çok daha süratli sonuç alındığını söz eden Karahan, o dönemki konjonktürle bu dönemki konjonktürün epeyce farklı olduğunu kaydetti.

Dolayısıyla mühlet açısından farklılık göstermesinin aslında olağan olduğuna atıfta bulunan Karahan, şunları kaydetti:

Doğru reçete uyguladığımız için sonuç alacağımızı düşünüyoruz. Eylül verisinden sonra hayli bir karamsarlık oluştu. Zira piyasa beklentilerin üzerinde gelmişti enflasyon. Aslında o devir bunu anlamak için biraz eylül ayı verisinin ayrıntılarına bakmak gerekiyordu. Zira sapma hangi kalemlerden gerçekleşti? Bu kalemler burada sapmanın süreksiz mi olduğuna işaret ediyor yoksa kalıcı mı olacak? Bunu anlamak için biraz ayrıntılara bakmak gerekiyordu. Baktığımızda aslında şunu görüyoruz, eylül ayı verisinde, sapmanın hayli bir kısmı besin kaynaklı oldu. Bu yıl zirai don ve daha sonra da önemli bir kuraklık yaşadık. Kuraklık nedeniyle bilhassa tahıl kaynaklı eylülde barizleşen besin fiyatlarında bir artış yaşamış olduk. Sapmanın birinci kaynağı, en büyük kaynağı bu.

Fatih Karahan, enflasyondaki sapmada başka bir faktörün eğitim fiyatları kaynaklı olduğuna dikkati çekerek, “Bu biraz daha teknik. Ancak biliyorsunuz yeni yılın üniversite fiyatları endekse eylül ayında geliyor. Münasebetiyle mevsimsel olarak eylülde eğitim enflasyonu yüksek oluyor. Fakat geçen sene bunu istatistik kurumumuz ağustos ve eylül aylarında bölmüştü. Bu sene eylül ayında. O yüzden tek ayda ölçtüğü için daha yüksek bir data gördük.” diye konuştu.

Bu iki kalemin aslında bahsedilen sapmanın çok büyük bir kısmını açıkladığını anlatan Karahan, “Kasım özelinde öncü dataların misal formda yani dezenflasyonun sağlıklı bir halde sürdüğünü gösteriyor. Hem manşette hem de ayrıntılara baktığımızda daha güzel bir data göreceğimizi düşünüyoruz.” ifadesini kullandı.

“BEKLENTİLER KANALINDAN DA ÖNÜMÜZDEKİ PERİYOT BİRAZ DAHA FAZLA TAKVİYE ALMAMIZ GEREKİYOR”

Fatih Karahan, manşet enflasyonun berbat geldiği aylarda bile aslında alt kalemlerde olumlu gelişmelere işaret ederek, bunlardan birinin kira enflasyonu tarafında yaşandığını belirtti.

Karahan, kira enflasyonunun bir müddettir yüksek seyrettiğini ve katılık gösterdiğini kaydederek, aylık bazda oldukça bir müddettir yüzde 4’ün üzerinde seyreden kira enflasyonunun yüzde 4’ün altına indiğini söyledi.

Karahan, önümüzdeki devirde enflasyondaki düşüşün bir kısmının da kira enflasyonundan geleceğini vurguladı. Benzeri halde hizmet enflasyonunun da son bir yılda yüzde 70’li düzeylerden yüzde 44’e gerilediğine dikkati çeken Karahan, buradaki güzelleşmenin sürmesinin de gelecek periyot için değerli olduğunun altını çizdi.

Son periyotta kurdaki artışların biraz daha yavaşladığını tabir eden Karahan, kurdaki artışın daha düşük olması sebebiyle mal enflasyonunun da biraz daha aşağı gelmesini beklediklerini söyledi. Karahan, “Genel olarak önemli bir dengelenme kelam konusu. Bu da fiyatlar üzerindeki talep istikametli baskıları zayıflatıyor. Tekrar vurgulamak istersek beklentiler kanalından da önümüzdeki devir biraz daha fazla dayanak almamız gerekiyor. Özetle, hem kısa vadeli göstergelerimiz hem de orta vadede enflasyonun ana belirleyicileri dezenflasyonun devam ettiğini bize gösteriyor.” dedi.

“HİSSEDİLEN ENFLASYONU BELİRLEYEN KALEMLER DAHA ÇOK TEMEL MAL KALEMLERİ DEĞİL”

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) denilen, yani ölçülen enflasyonun ülke genelinde ortalama tüketim sepetinin fiyatlarının artışını ölçtüğünü bildiren Karahan, ağırlıklandırarak oluşturulan bu endekste yüklerin ortalama tüketimlere nazaran belirlendiğini anlattı.

Bu nedenle ölçülen enflasyonun her bir hanenin enflasyonunu tek tek karşılamadığını söz eden Karahan, “Ortalama bir haneye nazaran ölçülmüş oluyor. Şayet sizin besin harcamanız yüzde olarak daha fazlaysa buna nazaran daha fazla bir enflasyon sepetine sahip olabilirsiniz ya da mal harcamalarınız daha fazlaysa orada enflasyon biraz daha düşük olduğu için daha düşük bir enflasyona maruz kalabilirsiniz.” diye konuştu.

Karahan, kimi kalemlerde enflasyonun daha düşük, kimilerinde daha yüksek olduğunu belirterek, şu değerlendirmelerde bulundu:

Hissedilen enflasyonu belirleyen kalemler daha çok temel mal kalemleri değil. Nedir bunlar? En başta besin. Zira besin harcamalarını günlük bazda yapıyoruz ya da kimilerini haftalık bazda yapıyoruz. Hasebiyle oradaki fiyat değişimlerini çok yakından görüyoruz ve hissediyoruz. İkincisi de bütçemizde daha çok tartı oluşturan kalemler. Bunların başında da kira geliyor. Bu nedenle de kirada yüksek bir artış yaşadığımız vakit onu daha yakından hissediyoruz. Yani hissedilen enflasyon daha çok besin ve kira üzere kalemlerden etkileniyor. Bu iki kalemle de enflasyon görece daha yüksek. Şu anda kira enflasyonu yüzde 66. Münasebetiyle hissedilen enflasyonun biraz daha yüksek olması olağan.

Karahan, hissedilen enflasyon ve ölçülen enflasyon ortasındaki farklaşmanın Türkiye’ye has bir durum olmadığına da vurgu yaptı. Birçok ülkede de bunun görüldüğünü aktaran Karahan, birçok ülkede yapılan çalışmaların hissedilen enflasyonun biraz daha yüksek olduğunu gösterdiğini belirtti.

Karahan, enflasyonla uğraşta Merkez Bankası olarak temel araçlarının para siyaseti olduğunu vurgulayarak, sıkı para siyaseti oluşturarak fiyatlamaları daha makul düzeylere çekmeye çaba ettiklerinden bahsetti.

Bazı kalemler ve hizmetlerde fiyatlamaların para siyasetinin tesir alanının dışında ya da görece dışında olduğunu belirten Karahan, bu alandaki fiyat gelişmelerinin ortalamanın üzerinde kaldığı için devir dönem ya da uzun vadede enflasyonu üst çekebildiğini söyledi.

Karahan, bu noktada kira ve eğitim üzere iki tane kıymetli hizmet kalemine dikkati çekerek şunları kaydetti:

Bu iki kesimde de fiyatlamalar geçmiş enflasyona nazaran yapılıyor. Zira fiyatı bir kez belirliyorsunuz. Münasebetiyle burada yeni mukavele yapılırken daha çok bir evvelki sene enflasyon ne kadar yüksek gerçekleştiyse onunla orantılı bir halde belirleniyor. Özel okul fiyatları yılda bir defa belirleniyor ve ondan sonra sabit kalıyor. Burada geçmişe endeksleme olduğu için ve enflasyon düşüş trendinde olduğu için geçmiş enflasyon her vakit gelecek enflasyonun üstünde. Hasebiyle bu kalemlerde bilhassa kira ve eğitim üzere iki kalemde enflasyon daima ortalamanın üzerinde kalıyor.

Karahan, toplumsal konut üslubu, konut arzını arttırıcı tedbirlerin orta vadede enflasyon görünümüne bilhassa kira üzerinden çok yararlı olacağını düşündüklerini belirtti.

Uzun vadeli kredilerde fiyatlamalar beklentileri üzerinden şekilleniyor

Karahan, siyaset faizindeki kararların tesirli olabilmesi için enflasyonla birebir tarafta ve uyumlu süratte olmasının hayli kıymetli olduğunu belirterek, “Bu istikrar korunmazsa siyaset faizindeki kararlar piyasa faizlerine yansımayabiliyor.” dedi.

Politika faizinin Merkez Bankasının belirlediği bir faiz olduğunu ve bu oran üzerinden de bankalara bir hafta vadeli fonlama yapıldığını aktaran Karahan, bunun çok kısa vadeli bir faiz olduğunu söyledi.

Karahan, piyasa faizlerinin ise vatandaşların ve şirketlerin maruz kaldığı faizler olduğunu belirterek, bunların piyasa şartlarında belirlendiğini kaydetti.

Politika faizi düşerse piyasa faizleri düşer kanısının her vakit gerçek olmadığını tabir eden Karahan, bilhassa uzun vadeli kredilerde fiyatlamanın daha çok beklenen enflasyona nazaran yapıldığını söyledi.

Karahan, hasebiyle beklentiler bozulursa piyasa faizlerinin düşmeyebileceğini hatta artabileceğini aktararak, kelamlarına şöyle devam etti:

Uzun vadeli kredilerde fiyatlamalar Merkez Bankası faizinden fazla enflasyon beklentileri üzerinden şekilleniyor. Burada hassas bir istikrar var. Bu istikrar gözetilmezse siyaset faizi kararları piyasa faizlerine yansımayabiliyor. Hatta karşıt formda de yansıyabiliyor. Burada aslında bir örnek de var. Baktığımızda siyaset faizi düşerken piyasa faizlerinin düşmediği, tam bilakis arttığı bir periyot de yaşadık. Merkez Bankası 5 puana yakın bir indirim yaparken, piyasa faizlerinin tüketici faizlerinin, ticari faizlerin ve hazine borçlanma faizlerinin 4-5 hatta 7 puana kadar artabildiğini gördük. Bu neden gerçekleşti? Zira bu süreçte enflasyon beklentileri bozuldu. Enflasyon beklentileri bozulunca buradaki fiyatlamalar Merkez Bankası fonlama maliyetlerini düşürmesine karşın üst tarafta gerçekleşti.

Burada aksi örneklerin de mümkün olduğunu aktaran Karahan, siyaset faizi sabitken şayet enflasyon bilgileri uygun geliyorsa ve piyasada enflasyonun düşeceğine yönelik inanç pekişiyorsa faizlerin düşmesinin mümkün olduğunu tabir etti.

Karahan, hassas bir istikrarın kelam konusu olduğunu kaydederek, şu değerlendirmede bulundu:

Biz burada faiz indirimi konusunda hem bu hassas dengeyi gözeterek hem de orta amaçlarımıza olan sadakatimizi gözeterek en gerçek kalibrasyonu yapmaya çaba ediyoruz. Burada önümüzdeki devirde geçmişte de olduğu üzere enflasyon dataları yani enflasyon patikası ve enflasyon beklentileri ana belirleyicilerden olacak.

“YÜKSEK ENFLASYON BEKLENTİSİ HAKİKATEN DE YÜKSEK ENFLASYONA SEBEP OLABİLİYOR”

Karahan, beklentilerin de şekillendirme gücü olduğunu kaydederek, “Eğer enflasyonun artacağı tarafında bir inanç oluşursa vatandaşlar tarafından ya da iktisatta genel olarak bu fiyatlara yansıyor.” dedi.

Vatandaşların tüketim talebini öne çektiğini aktaran Karahan, satıcıların da bu durumda fiyatlama gücü olduğunu ve fiyatları üst çekebildiklerini söyledi.

Karahan, uzun vadeli yapılan kontratlarda beklenen enflasyon yüksek olduğu için onu göz önünde bulundurarak biraz daha yüksek artışlar görülebildiğini belirterek “Özetle, yüksek enflasyon beklentisi nitekim de yüksek enflasyona sebep olabiliyor.” dedi.

Üç bölümün beklentisini takip ettiklerini aktaran Karahan, bunlardan bir adedinin piyasa iştirakçileri denilen piyasa profesyonelleri, ekonomistler olduğunu söyledi. Karahan, bir başka kesitin ise gerçek kesim olduğunu söz ederek, bunun firmaların enflasyon beklentileri olduğunu belirtti.

Firmaların fiyat koyucu olduğu için epey kıymetli olduğunu tabir eden Karahan, bu kümenin yüksek enflasyon beklentisi olursa fiyatlarda yüksek artışlar yapabileceklerini kaydetti.

Karahan, bir öteki bölümün ise hanehalkı olduğunu söyledi. Hanehalkının talebin belirleyicisi olarak epey kıymetli bir küme olduğunu bildiren Karahan, kelamlarına şöyle devam etti:

Baktığımızda piyasa iştirakçilerinin beklentilerinin hayli müddettir düşmekte olduğunu görüyorduk. Bilhassa eylül ayı verisinin biraz olumsuz gelmesiyle son birkaç ayda burada bir ölçü bilakis hareket gördük. Ancak gerçek bölüm ve hanehalkı beklentileri epey olumlu seyrediyor, düşmeye devam ediyor. Ancak hanehalkı beklentisi hayli yüksek. Hanehalkı beklentisi büsbütün beklentiyi ölçmekten çok gerçekleşen enflasyonu biraz daha raporluyor. Hatta hissedilen enflasyonu raporluyor. Dünya genelinde de bu türlü, yalnızca bizde de değil. Burada bir iddia performansına biz baktık yani hanehalkı enflasyon beklentileri önümüzdeki devir enflasyonu için ne kadar belirleyici oluyor? Burada baktığımızda geçmiş periyotta dahi yani bilhassa fiyat istikrarının görece olduğu bir periyotta dahi enflasyonun tek haneli olduğu devirde hanehalkı beklentilerinin ortalama 10 puandan fazla enflasyonun üstünde olduğunu gördük. Gerçekleşmenin 10 puan üstünde. Yani istikrarlı bir halde çok yanlış varsayım etmişler. Gerçek kesim beklentileri çok daha yakın, piyasa iştirakçileri beklentileri de enflasyonun gerçekleşmesine hayli yakın.

Karahan, son periyoda hanehalkı iddia performansının daha da bozulduğunu gördüklerini belirterek bu devirdeki iddia gerçekleşme farkının 30 puanın üzerine çıktığını söyledi. Gerçek bölümün de varsayım performansının bozulduğunu aktaran Karahan, bu devirde en güzel varsayım performansı gösterenin piyasa iştirakçileri olduğunu söyledi.

Fatih Karahan, önümüzdeki periyotta enflasyon düşmeye devam ettikçe bu beklentilerin güzelleşeceğini düşündüğünü belirtti.

Kredi faizlerinin biraz daha önden yüklemeli düştüğünü lisana getiren Karahan, “Yani bir indirim döngüsü beklentisi oluştuğunda piyasadaki kredi faizleri, bilhassa bir yıllık ve daha kısa vadeli beklentilerde faizler aşağı gelmeye başlıyor. Bunların vadesi bir yıl kadar. O süreç içindeki Merkez Bankası siyaset faizi ne olacak buna bakıyorlar. Bir indirim döngüsü başladıysa da onun büyük bir kısmını fiyatlayıp en başında onu faizlere yansıtıyorlar.” diye konuştu.

Karahan, daha kısa vadeli olduğu için mevduat faizlerinin siyaset faizinden daha yakından etkilendiğini kaydederek, “Yani kredi faizleri, indirim döngüsü başlarken hatta daha sinyal geldiğinde aşağı inmeye başlayıp ondan sonra her bir indirimde daha az düşerken, mevduat faizleri daha çok her bir indirimle indirimin boyutuna nazaran şekilleniyor.” sözlerini kullandı.

Türk lirasının bankacılık sistemindeki hissesini artırmak için bankalara TL mevduatlarını artırması tarafında maksatlar koyduklarını anımsatan Karahan, bankaların devir periyot bu maksatları tutturmakta zorlanabildiğini, o devirde mevduat faizlerinin siyaset faizinin ima ettiğinin üstüne çekilebildiğini bildirdi.

Karahan, “Buna karşılık, kredi faizleri de artabiliyor. O devir transferde biraz sorun yaşanabiliyor fakat son periyoda baktığımızda indirime başladığımız yerle geldiğimiz noktaya baktığımızda aslında faiz indirimlerimizin piyasa faizlerine yansıdığını görebiliyoruz.” formunda konuştu.

“ALTIN FİYATLARINDAKİ YÜKSELİŞ EN AZ 100 MİLYAR DOLARLIK SERVET ETKİSİNE SEBEP OLDU”

TCMB Başkanı Karahan, enflasyon tahminlerini belirli varsayımlar altında yaptıklarını, enflasyonu belirleyen birçok iç ve dış faktör bulunduğunu, bu faktörler üzerinde varsayımlarda bulunmaları gerektiğini belirterek, “Bu etkenlerdeki değişmeler, gelişimler bazen varsayımlarımızdan farklılaşabiliyor. O varsayımlarımızda yanılabiliyoruz özetle. Yanıldığımız vakit da enflasyonun gittiği taraf biraz daha farklı oluyor.” dedi.

Bu etkenlerden birincisinin global şartlar olduğunu, nisanda müdafaacı tedbirlerin artmasıyla dış ticaret tarafında sermaye akımlarının farklılaştığını tabir eden Karahan, bu yıl kur tarafından almayı bekledikleri dayanağı tam alamadıklarını anlattı.

ANTIN FİYATLARINDAKİ YÜKSELİŞ

Karahan, ikinci etkenin “altın fiyatlarındaki yükseliş” olduğunu kaydederek, ABD siyasetlerinin sonucunda altına talebin artmasıyla fiyatlarının yükseldiğini bildirdi.

Altın rezervleri açısından bu yükselişin kıymetli olduğunu tabir eden Karahan, kelamlarını şöyle sürdürdü:

Bildiğiniz üzere ülkemizde önemli bir yastık altı altın stoku var. Bunun 400-500 milyar dolar ortasında olduğunu varsayım ediyoruz. Bu fiyat artışları bizim iddiamıza nazaran en az 100 milyar dolarlık servet tesirine sebep oldu. Bu harcanmak zorunda değil lakin bir kısmı harcanıyordur. Bu da bizim talep idaremizi zayıflatan ögelerden bir tanesi. Bir öbür öge aslında olumlu lakin dezenflasyon açısından biraz yavaşlatan bir faktör. O da sarsıntı konutlarının süratli tamamlanıyor olması. Bu, toplumsal açıdan, vatandaşımızın bir an evvel konutlara kavuşması açısından epeyce değerli. Biliyorsunuz inşaat lokomotif bir bölüm. Oradaki inşaat faaliyetlerinin süratli gidiyor olması iktisadın geri kalanında da aktivitenin bir ölçü daha süratli gitmesine sebep oluyor. Bu da dezenflasyonun biraz yavaşlamasına sebep oluyor.

“NET FAİZ ÖDEMELERİ TOPLAM TALEBİ ETKİLEYECEK DÜZEYDE DEĞİL”

TCMB Başkanı Karahan, “Faiz (politikası) dışında da bir şeyler yapılması gerektiğini düşünüyor musunuz, yüksek faiz mevduat sahiplerini zenginleştirirken dar gelirlileri zorluyor mu?” biçimindeki soruya karşılık, yüksek faiz ortamının üst gelir kümelerinin tüketimini desteklediğine yönelik kanıyı yanlışsız bulmadığını söyledi.

“Üst gelir kümesinin mevduat faizinden en çok faydalandığı, bu nedenle bu kümenin tüketiminin yüksek kaldığı, yüksek faizlerin üst gelir kümesinin tüketimini artırıcı tarafta etkilediği” biçiminde görüşe katılmadığını anlatan Karahan, şu açıklamalarda bulundu:

Öncelikle şunu söylemek lazım. Faiz alan olduğu üzere faiz veren de var. Münasebetiyle bankacılık dalının yaptığı net faiz ödemelerine, iktisada ne kadar faiz veriliyor diye bakabiliriz. Bunun sıfıra çok yakın olduğunu görüyoruz. Hele yıllık tüketime oranla çok düşük bir oran. Toplam talebi etkileyecek seviyede değil. Bu biraz daha kavramsal, teorik bir karşılık. Aslında tüketim talebi en çok düşen kesim gelir kümelerine nazaran en yüksek yüzde 20’ye giren kesim. Münasebetiyle bu yaygın kanının çok gerçek olduğunu düşünmüyorum.

“KURUN RASTGELE BİR FORMDA BASKILANMASI MUHAKKAK KELAM KONUSU DEĞİL”

Fatih Karahan, kurun yıl başında para siyaseti amaçlarına uyumlu mu gerçekleştiğine yönelik soru üzerine, şu karşılığı verdi:

Kur konusunda bir maksadımız ya da projeksiyonumuz kelam konusu değil. Münasebetiyle kurun şu anda geldiği nokta hakkında çok bir kıymetlendirme yapmam mümkün değil ancak şunu söylemek lazım, kur gelişmeleri büyük ölçüde faiz siyasetinin bir sonucu. İktisatta dengelenme sağlayabilmek için nakdî sıkılaşma yapıyoruz. Bu da Türk lirasının cazibesini artırıyor, artırdı da. Bunun sonucunda de birçok vatandaşımızın döviz bozduğunu gördük. Bunun sonucunda Türk lirasına talep arttı ve TL’nin kıymeti öbür para ünitelerine nazaran gerçek olarak arttı. Bu, bizim bilhassa zorladığımız bir gelişme değil. Kurun rastgele bir formda baskılanması muhakkak kelam konusu değil.

Karahan, geçmişte yaşadıkları ve şu anda içinden geçtikleri yüksek enflasyon ortamı nedeniyle döviz piyasasının tek taraflı hale geldiğini, birden fazla günde piyasanın daha çok alım ya da satım istikametinde olabildiğini, çift taraflı piyasa oluşmadığını belirterek, “Bu da, biz müdahale etmezsek oynaklığın çok yüksek olmasına sebep olabilir devir dönem. Bu türlü olduğu periyotlarda biz müdahale ediyoruz. Müdahalelerimiz bazen alım istikametinde bazen de satım tarafında oluyor. Rastgele bir düzey amacımız kelam konusu değil.” dedi.

“İHRACAT PERFORMANSINDA TEMEL BELİRLEYİCİ GERÇEK KUR DEĞİL”

Fatih Karahan, kurun ihracatçıların rekabet şartlarını olumsuz etkilediği konusundaki tartışmaların hatırlatılması üzerine, çalışmalarının gerçek kurun ihracat performansı üzerindeki tesirinin sonlu olduğunu gösterdiğini söyledi.

Karahan, “İhracat performansında temel belirleyici gerçek kur değil. Aşikâr kesimlerde, biraz daha emek ağır bölümlerde tesir biraz daha fazla fakat genel olarak ihracatın temel belirleyicisi dış talep. Talebi olmayan bir eseri satamazsınız. Fiyatın ne olduğu o kadar da değerli değil. Dünyanın içinden geçtiği ortamı da göz önünde bulundurduğumuzda aslında ihracat performansımız epeyce güzel.” formunda konuştu.

Mevcut periyodun müdafaacı tedbirler nedeniyle ihracatçılar açısından çok kolay olmadığını lisana getiren Karahan, “Önümüzdeki periyotta dış talep bundan evvel olduğu üzere ihracat performansı üzerinde daha belirleyici olacak.” dedi.

“(FAİZLERİN DÜŞMESİNE RAĞMEN) TL HİSSESİ ARTMAYA DEVAM EDİYOR”

TCMB Başkanı Karahan, faizlerin düşmesinin dolarizasyonu ve dövize yönelimi artırıp artırmayacağına yönelik soruya karşılık, şu açıklamalarda bulundu:

İki sene geriye gittiğimizde Türk lirasının bankacılık sistemindeki hissesi yüzde 30’lardaydı, 3’te bir oranındaydı. Şu anda yüzde 60’lara gelmiş durumda ve tarihî ortalamalara yakın. Son periyotta, ‘faizler düşüyor, hatta stopaj da arttı, münasebetiyle TL’nin cazibesi azalacak mı, tekrardan dolarizasyon başlar mı?’ soruları ile çok karşılaşıyoruz. Bunun için elimizde kâfi data var. Baktığımızda son periyotta hem mevduat faizleri 11 puan düştü hem de stopaj arttı. Mevduatın getirisi hayli düştü diyebiliriz. Ama bu süreçte altın fiyatlarının artması üzere olumsuz olabilecek bir sürü global gelişmeye karşın Türk lirası hissesinin yüksek kaldığını hatta azalmak bir yana artmaya devam ettiğini görüyoruz.

Karahan, ihtiyatlı gittikleri ve para siyasetini yanlışsız kalibre ettikleri sürece olumsuz bir durum yaşanmasını beklemediklerini vurguladı.

“ŞU AN TEK ÖNCELİKLİ GAYEMİZ FİYAT İSTİKRARI”

Fatih Karahan, faiz dışında hangi para siyaseti gayelerinin olduğu ve buna ulaşmak için neler yapıldığı halindeki soruya karşılık, tarihin merkez bankacılarına “ne kadar çok amaç olursa onlara ulaşmanın o kadar sıkıntı olduğunu” öğrettiğini söyledi.

Karahan, “Tek bir amacınız varsa, tek bir gaye benimserseniz ve yalnızca o gaye hakkında kararlı konuşup kararlı adımlar atarsanız muvaffakiyet talihiniz o vakit çok daha yüksek oluyor. Biz de bu şuurla hareket ediyoruz. Hasebiyle şu an tek öncelikli maksadımız, bize kanunla da verilen fiyat istikrarı.” diye konuştu.